Tłem historycznym ‘Krzyżaków’ jest fragment historii Polski
przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim.
Przy pisaniu powieści autor korzystał z Kroniki Janka z Czarnkowa,
Historii Jana Długosza, dzieł takich historyków jak Stanisław Smolka i
Karol Szajnocha, niemieckich i francuskich opracowań historycznych,
map, odpisów ksiąg itd.
Na tle znaczących wydarzeń historycznych autor opisuje dzieje barwnych
i wyrazistych postaci.
Bohaterami powieści są: Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia,
a także polski rycerz Maćko i jego bratanek Zbyszko z Bogdańca.
Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi stanowi wątek melodramatyczny,
a walka ze zdradzieckimi Krzyżakami miała podnosić ducha Polaków pod zaborami.
Kulminacją powieści jest zwycięska bitwa pod Grunwaldem,
przedstawiona jako tryumf oręża polsko-litewskiego.
Przebieg bitwy Sienkiewicz odtworzył według Jana Długosza i pod wpływem obrazu Jana Matejki.
Powieść opisuje wiele wydarzeń i postaci historycznych,
choć nie wszystkie opisane są zgodnie z prawdą.